Ang paggamit ng sanggunian ay mahalaga sa pagsulat ng akademikong papel. Halimbawa ay ang pagbanggit ng mga libro o artikulo.
Ang paggamit bilang sanggunian (referential) ay isang mahalagang bahagi sa pagsulat ng anumang uri ng akademikong papel. Ito ay tumutukoy sa pagtukoy sa mga pinagkunan ng impormasyon upang mas mapalakas ang kredibilidad at katumpakan ng isinusulat. Sa katunayan, maaaring maging dahilan ng hindi pag-aapruba ng isang papel ang kakulangan ng tamang pagtitiyak sa mga sanggunian. Kailangan ding tandaan na hindi lamang ang bilang ng sanggunian ang mahalaga, kundi pati na rin ang kalidad nito. Kaya't dapat maging mapanuri at mapili sa pagpili ng mga sanggunian. Halimbawa, kung nais mong magbigay ng datos tungkol sa populasyon ng Pilipinas, hindi sapat na magkuha ka lang ng impormasyon mula sa isang blog post. Mas mainam kung maghanap ka ng datos mula sa mga lehitimong ahensiya tulad ng National Statistics Office.
Introduction
Sa pag-aaral, isa sa mga pinakamahalagang bahagi ay ang paggawa ng mga pananaliksik. Upang magawa ito nang maayos, kailangan natin ng mga sanggunian o mga pinagkunan ng impormasyon. Ang paggamit bilang sanggunian o referential ay napakahalaga upang masiguro na tama ang ating mga impormasyon.
Ano ang Pag-Gamit Bilang Sanggunian?
Ang pag-gamit bilang sanggunian ay tumutukoy sa pagbibigay ng tamang impormasyon na ginamit sa pagsusulat ng isang akda o pananaliksik. Kailangan itong magmula sa mga totoong pinagkunan ng impormasyon upang masiguro na tama at wasto ang impormasyon na ibinibigay.
Bakit Mahalaga ang Pag-Gamit Bilang Sanggunian?
Ang pag-gamit bilang sanggunian ay mahalaga dahil nakakatulong ito upang masiguro na tama ang impormasyon na ibinibigay natin sa ating pananaliksik. Hindi dapat nating gamitin ang mga hindi kilalang pinagkunan dahil maaaring magdulot ito ng maling impormasyon o hindi wastong impormasyon. Kailangan din nating ilarawan ang ating mga pinagkunan upang malaman ng mga mambabasa kung saan natin ito nakuha.
Paano Mag-Gamit Bilang Sanggunian?
Pangunahin, kailangan nating tukuyin ang uri ng sanggunian na gagamitin. Maaari itong magmula sa mga libro, journal, website, at iba pa. Dapat din nating tandaan ang detalye ng sanggunian tulad ng may-akda, petsa ng publikasyon, at pamagat ng sanggunian.
Halimbawa ng Pag-Gamit Bilang Sanggunian
Halimbawa, kung gagawa tayo ng pananaliksik tungkol sa kahalagahan ng edukasyon, maaaring gumamit tayo ng mga libro tulad ng Philippine Education for the 21st Century ni Allan B. de Guzman. Kailangan nating isulat ang buong pangalan ng may-akda, petsa ng publikasyon, at pamagat ng libro. Gaya ng sumusunod:
De Guzman, A.B. (2017). Philippine Education for the 21st Century. Quezon City: Vibal Group Inc.
Paano I-Reference ang Mga Sanggunian?
Mayroong iba't ibang uri ng pag-rereference depende sa uri ng sanggunian na gagamitin. Kung magmumula ito sa mga libro o journal, kailangan nating tandaan ang mga sumusunod:
Paano I-Reference ang Mga Libro?
Sa pag-rereference ng mga libro, kailangan nating isulat ang pangalan ng may-akda, petsa ng publikasyon, pamagat ng libro, lugar ng publikasyon, at publisher. Gaya ng sumusunod:
De Guzman, A.B. (2017). Philippine Education for the 21st Century. Quezon City: Vibal Group Inc.
Paano I-Reference ang Mga Journal?
Kapag nag-rereference naman ng mga journal, kailangan nating isulat ang pangalan ng may-akda, petsa ng publikasyon, pamagat ng artikulo, pangalan ng journal, volume at issue number, at mga pahina ng artikulo. Gaya ng sumusunod:
Garcia, M.J. (2019). The Role of Teachers in Shaping the Future of Philippine Education. Philippine Journal of Education, 56(2), 45-58.
Paano I-Reference ang Mga Website?
Sa pag-rereference naman ng mga website, kailangan nating isulat ang pangalan ng may-akda o pangalan ng website kung walang may-akda, petsa ng publikasyon o update, pamagat ng artikulo o webpage, at link ng website. Gaya ng sumusunod:
Department of Education. (2021). DepEd Official Website. Retrieved from https://www.deped.gov.ph/
Ang Panganib ng Pag-Gamit ng Mali at Hindi Tamang Sanggunian
Ang pag-gamit ng maling sanggunian ay maaaring magdulot ng hindi tamang impormasyon sa ating pananaliksik. Ito ay maaaring magdulot ng pagkakamali sa ating konklusyon at rekumendasyon. Kailangan nating siguraduhin na tama at wasto ang mga pinagkunan ng impormasyon upang masiguro na tama at wasto rin ang ating mga pananaliksik.
Konklusyon
Ang pag-gamit bilang sanggunian ay napakahalaga sa pagsusulat ng mga pananaliksik. Kailangan nating siguraduhin na tama at wasto ang mga pinagkunan ng impormasyon upang masiguro na tama at wasto rin ang ating mga pananaliksik. Dapat din nating ilarawan ang ating mga pinagkunan upang malaman ng mga mambabasa kung saan natin ito nakuha. Sa ganitong paraan, magiging epektibo ang ating pananaliksik at magbibigay ito ng tumpak na impormasyon.
Ano ang paggamit bilang sanggunian? Sa pagsulat o pakikipagtalakayan, mahalaga ang paggamit ng sanggunian upang suportahan ang mga argumento o punto na inilalahad. Upang maging epektibo ang paggamit ng sanggunian, mahalagang tukuyin ito sa malinaw at maingat na paraan. Maaari itong magmula sa mga libro, artikulo, video, aklat sa internet, tesis, whitepaper, at iba pa. Ang mga sangguniang ito ay maaaring magbigay ng malaking tulong sa pagpapatatag ng mga kaisipan sa isang paksa.Kapag gumamit ng sanggunian, mahalagang bigyan ito ng kabuuang titik upang madaling mahanap ng mga mambabasa. Kung magkuha ng mga salita o direktang sabi mula sa isang sanggunian, mahalagang maisama ang pagtukoy sa pahina, may-akda, o iba pang tagapagsalita ng naturang sanggunian. Ngunit kung gagamitin ang sariling salita, hindi na kailangan pang banggitin ang pangalan ng may-akda. Kung saan makakahanap ng sanggunian? Maaaring maghanap sa mga pampublikong library, sa internet, sa mga akademikong sitwasyon, at iba pang mga sanggunian na may kaugnayan sa pinag-uusapang paksa. Mahalagang kilalanin ang pag-aari ng mga may-akda na gumawa ng mga sanggunian na ginagamit. Kapag inilahad ang kanilang pangalan, bibliograpiya, at iba pang mga detalye, napapatunayang tapat sa kanilang gawain ang mga nangalap ng datos mula sa kanila.Sa pagbibigay ng bibliograpiya, mahalagang maging maingat upang masiguro ang kahusayan nito. Kailangan din masiguro na ang mga sanggunian na gagamitin ay may sapat na kredibilidad at sumusunod sa tamang proseso ng pagsusuri at pagsusuri ng mga impormasyon. Mahalaga ring matiyak na ang mga ito ay aktwal, aktual, at angkop sa nangangailangang konteksto. Sa kabuuan, ang paggamit bilang sanggunian ay isang mahalagang bahagi sa pagsulat at pakikipagtalakayan. Ito ay makatutulong upang masiguro ang kahusayan at kapani-paniwalaan ng mga argumento o punto na inilalahad. Mahalagang maging maingat at malinaw sa tukoyan at pagkilala sa mga sanggunian upang maisapuso ng mga mambabasa ang mga kaisipan na ibinabahagi.Ang paggamit ng mga sanggunian ay isa sa mga mahalagang aspeto ng pagsulat. Ito ay ginagamit upang patunayan ang mga nakasaad na impormasyon sa isang teksto. Sa Filipino, tinatawag itong paggamit bilang sanggunian o referential halimbawa.
Narito ang isang halimbawa ng paggamit bilang sanggunian:
- Ayon kay Dr. Jose Rizal, Ang hindi marunong magmahal sa sariling wika ay higit pa sa hayop at malansang isda.
Ang pangungutya sa sariling wika ay isang malaking problema sa bansa natin. Ngunit dahil sa mga salitang ito ni Dr. Jose Rizal, natutunan nating mahalin ang ating sariling wika at ipagmalaki ito.
Mayroong dalawang uri ng paggamit bilang sanggunian:
- Direct Quotation - Ito ay kapag direktang binanggit ang sinabi ng isang tao. Halimbawa: Ako ay Pilipino sabi ni Juan Dela Cruz.
- Indirect Quotation - Ito naman ay kapag pinaraphrase lamang ang sinabi ng isang tao. Halimbawa: Ayon kay Juan Dela Cruz, siya ay isang Pilipino.
Ang paggamit ng mga sanggunian ay mahalaga upang mapatunayan ang kasiguraduhan ng impormasyong binabanggit sa isang teksto. Kaya naman, dapat nating alamin ang tamang paraan ng paggamit ng mga sanggunian upang maging malinaw ang ating mensahe.
Kung kailangan ninyo ng karagdagang impormasyon tungkol sa paggamit bilang sanggunian, maaaring magtanong sa inyong guro o magbasa ng mga aklat tungkol sa pagsusulat.
Magandang araw sa inyo mga ka-blog! Sana ay natutunan ninyo ang kahalagahan ng paggamit ng sanggunian o referential sa paggawa ng inyong mga akademikong sulatin. Sa pamamagitan ng pagbibigay ng sanggunian, hindi lamang ninyo mapapatunayan ang inyong mga argumento at ideya, kundi nagbibigay rin kayo ng respeto sa mga may-akda ng mga pinagkunan ninyo ng impormasyon.
Ang paggamit ng sanggunian ay mahalaga upang maiwasan ang plagiarism o pagnanakaw ng ideya ng iba. Dapat nating alamin na ang paggawa ng sariling akademikong sulatin ay hindi lamang tungkol sa pagpapakita ng ating kakayahan, kundi pati na rin pagpapakita ng ating paninindigan sa tamang pag-gamit ng impormasyon.
Sa kasalukuyan, maraming mga online tools at resources ang maaring magamit upang matulungan tayo sa paggawa ng sanggunian. Isa sa mga halimbawa nito ay ang website na Cite This For Me na nagbibigay ng mga format ng paggawa ng sanggunian para sa iba’t ibang uri ng akademikong sulatin. Narito rin ang EndNote at Mendeley na magagamit ninyo sa pag-oorganisa ng inyong sanggunian.
Kaya’t muli, sa pagtatapos ng aking blog post na ito, sana ay nasagot ko ang inyong mga katanungan tungkol sa paggamit ng sanggunian. Sana’y magamit ninyo ito sa inyong mga susunod na akademikong sulatin. Huwag kalimutang magbigay ng respeto sa mga may-akda ng mga pinagkunan ninyo ng impormasyon. Salamat sa inyong pagbabasa at hanggang sa muli!
Madalas na itanong ng mga tao tungkol sa paggamit bilang sanggunian (referential) halimbawa ay:
- Paano ba gamitin ang referential sa pagsusulat?
- Ano ang halimbawa ng paggamit ng referential?
- Bakit mahalaga ang paggamit ng referential sa pagsusulat?
Narito ang mga kasagutan sa mga katanungang ito sa isang conversational voice at tone:
-
Kung nais mong magamit ang referential sa iyong pagsusulat, maaari mong gawin ito sa pamamagitan ng pagtukoy sa mga sangguniang ginamit mo sa iyong pananaliksik o pag-aaral. Halimbawa:
- Ayon kay Dr. Juan dela Cruz (2018), mayroong tatlong uri ng krisis sa ekonomiya ng bansa.
- Base sa datos ng Philippine Statistics Authority (2020), umabot sa 5 milyon ang bilang ng mga walang trabaho sa bansa noong nakaraang taon.
-
Isa sa mga halimbawa ng paggamit ng referential ay ang pagtukoy sa mga datos o impormasyon mula sa ibang sanggunian. Halimbawa:
- Sa isang pag-aaral ni Dr. Maria Santos (2019), natuklasan na ang pagkakaroon ng regular na ehersisyo ay nakakatulong sa pagpapababa ng antas ng stress sa katawan.
- Sa isang artikulo sa Philippine Daily Inquirer (2021), nakasaad na may planong magbukas ng bagong ospital sa lungsod ng Quezon para sa mga pasyenteng may COVID-19.
-
Mahalaga ang paggamit ng referential sa pagsusulat dahil nagbibigay ito ng sapat na suporta at kredibilidad sa mga datos at impormasyon na iyong ibinabahagi. Ito rin ay nagpapakita ng respeto sa ibang mga sanggunian na ikaw ay nagbase ng iyong mga datos at impormasyon.